Snurken en slaapapneu bij kinderen

Snurkt uw kind? Of kent u een kind dat snurkt?

Als een kind snurkt mag dat misschien voor sommigen grappig klinken, maar regelmatig snurken bij kinderen kan bijdragen aan problemen, variërend van bedplassen tot slechte schoolprestaties. Snurken en slaapapneu bij kinderen moet dus serieus worden onderzocht. 

Veel, zo niet de meeste kinderen snurken af en toe. Ongeveer 11% van de kinderen in de leeftijd van 1 tot en met 9 jaar snurkt ‘s nachts vrijwel altijd. Snurken is een geluid dat optreedt tijdens de slaap wanneer bij het inademen de lucht barrières ondervindt achterin de keel. Er is sprake van een obstructie.

Vanwege deze blokkade gaan de weke delen achterin de keel trillen (tong en huig). Deze trilling veroorzaakt het ronkende geluid dat wij snurken noemen. Hoeveel snurkgeluid wordt geproduceerd is afhankelijk van de hoeveelheid lucht en de trillingssnelheid van de weke delen achterin de keel.

De belangrijkste informatie in dit artikel:

• Wat is primair onschuldig snurken.
• ADHD diagnose bij snurkende kinderen.
• Waardoor wordt snurken bij kinderen veroorzaakt.
• Hoe vaak komt snurken bij kinderen voor?.
• Moet u zich zorgen maken als u kind snurkt.
• Hoe is snurken anders bij kinderen dan bij volwassenen.
• Wanneer is snurken voor kinderen niet gevaarlijk.
• Wanneer is snurken voor kinderen wel gevaarlijk.
• De gevolgen van snurken bij kinderen op korte en lange termijn.
• Behandelingen van slaapapneu bij kinderen.

Wat is primair, onschuldig snurken?

Kinderen van drie jaar of ouder kunnen de neiging hebben te snurken tijdens de diepere stadia van de slaap. In de meeste gevallen spreken we primair snurken oftewel een vorm van snurken die niet gevaarlijk is voor het kind zelf, omdat de zuurstofopname tijdens de slaap normaal is en de slaap niet wordt verstoord. Hoogstens heeft alleen de omgeving van het kind last van het genurk als het zich in een luide vorm voordoet.

Echter, als snurken door het kind gepaard gaat met onderbrekingen van de ademhaling, dan spreken we van slaapapneu (OSAS, oftewel het Obstructief Slaap Apneu Syndroom [ext. link naar artikel: wat is snurken). Soms duren deze periodes wel 15 tot 30 seconden of nog langer. Als de ademhaling té lang is onderbroken, geven de hersenen automatisch een signaal aan het lichaam om te ontwaken, waarna een flinke teug lucht wordt ingeademd. Als je kind last heeft van slaapapneu, kan het voorkomen dat je kind te weinig herstelt gedurende de nacht en dus overdag erg moe is, zich slecht kan concentreren en last heeft van prikkelbaarheid.

ADHD diagnose bij snurkende kinderen

Ten onrechte worden kinderen met slaapstoornissen zoals snurken gediagnosticeerd met ADHD (Attention Deficit-Hyperactivity Disorder), terwijl wat ze echt nodig hebben, een goede nachtrust is. Dr. David Gozal, hoogleraar kindergeneeskunde aan de universiteit van Louisville, en directeur van het kindercentrum voor slaapgewoonten in het Kosair Children’s Hospital, heeft de link tussen leermoeilijkheden en de zogenaamde slaapstoornissen in de ademhaling bestudeerd.

Hieronder bespreekt Gozal de tekenen en symptomen van slaapgerelateerde ademhalings- en snurkproblemen bij kinderen en de huidige beschikbare behandelingen.

Waardoor wordt snurken bij kinderen veroorzaakt?

Snurken bij kinderen heeft drie mogelijke oorzaken.

1. Ten eerste is er een anatomische component, oftewel, de bouw en vorm van het strottehoofd. Deze zijn veelal erfelijk. Denk aan een kleine kaak of een kleine luchtweg waarmee het kind werd geboren.

2. Ten tweede is er de mogelijkheid dat de spieren en de zenuwen die die spieren beheersen niet goed samenwerken tijdens de slaap en daarom de luchtweg niet voldoende openen.

3. Ten derde en tevens de meest voorkomende reden waarom kinderen snurken is vergrote amandelen van de keel en/of de neus.

Hoe vaak komt snurken bij kinderen voor?

Het is een veel voorkomende aandoening. Studies verricht onder de Amerikaans bevolking en andere populaties over de hele wereld hebben aangetoond dat regelmatig snurken ongeveer bij 11% van alle kinderen in de leeftijd van 1 tot 9 jaar voorkomt.

We spreken van regelmatig snurken als het kind minstens drie tot vier keer per week snurkt en een zodanig hard geluid produceert dat het de ouders zal opvallen.

Moet u zich zorgen maken als uw kind snurkt?

Ouders van kinderen die snurken moeten alert zijn omdat snurken in sommige gevallen gepaard gaat met een aanzienlijke verstoring van de slaapkwaliteit en andere onderliggende aandoeningen die de hersenen en het hart kunnen beïnvloeden. Bij een kind dat regelmatig snurkt moet dus worden nagegaan hoe ernstig het probleem echt is.

Hoe is snurken anders bij kinderen dan bij volwassenen?

Er zijn eigenlijk geen verschillen, met andere woorden, snurken is lawaaierige ademhaling die het gevolg is van de trilling van lucht die door de luchtwegen gaat. Op zich dus gewoon een geluid, maar wel een geluid dat wordt veroorzaakt door een weerstand die vrij ademhalen bemoeilijkt.

Tijdens de slaap gaan de spieren een beetje slapen, en die ontspanning doet de luchtweg een beetje meer inzakken. Daarom moet de ingeademde hoeveelheid lucht nu door een vernauwde ruimte.

UARS versus OSAS, vernauwde bovenste luchtwegen.

De bovenste luchtwegen zijn de luchtwegen tot net boven de longen. Snurken wordt dus veroorzaakt door vernauwde bovenste luchtwegen. In het engels heet dit UARS, het Upper Airway Resistance Syndrome oftewel bovenste luchtweg weerstand syndroom.

Wanneer is snurken niet gevaarlijk voor uw kind

Als snurken geen veranderingen in de zuurstofniveaus of de koolstofdioxideconcentraties in het bloed of in de weefsels van het kind met zich meebrengt én het kind wordt niet wakker van het snurken of tijdens de slaap, dan levert het snurkprobleem geen direct gevaar op voor de gezondheid van het kind.

Waar dus goed op moet worden gelet is dat kinderen met UARS soms wakker kunnen worden vanwege de weerstand in de luchtwegen, of omdat hun snurken veel geluid produceert, of omdat het snurken zoveel moeite kost. In dat geval kan UARS ten koste gaan van de slaapkwaliteit van het kind wat tot vermoeidheid en verminderde concentratie kan leiden. Dus ook hier is alertheid geboden en moet het probleem worden aangepakt.

Wanneer is snurken wel gevaarlijk voor uw kind

Bij slaapapneu stort de luchtweg soms in en gaat de keel dus niet open. Het kind worstelt om te ademen en krijgt geen lucht meer binnen.

Als gevolg hiervan gaat het koolstofdioxide omhoog, daalt de zuurstof, en uiteindelijk geven de hersenen een impuls af zodat het kind zichzelf wakker maakt om weer normaal te kunnen gaan ademen. We hebben kinderen met 500 en 600 ontwakingen in de nacht gezien, gewoon om op adem te komen en weer in slaap te vallen. Deze kinderen hebben een sterk verslechterde slaapkwaliteit met vermoeidheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid tot gevolg.

Is chronisch snurken bij kinderen ooit ongevaarlijk?

De geleerden en doctoren zijn er nog niet uit. We weten het niet. Wat we weten is dat snurken niet normaal is, maar dat betekent niet dat het altijd moet worden behandeld. Het is duidelijk dat als een kind wakker wordt vanwege het snurken vanwege UARS of OSAS ze moeten worden behandeld.

Wat verhoogt het risico op slaapapneu bij kinderen?

Obesitas, oftewel overgewicht, is de belangrijkste risicofactor. Als je gaat liggen en je hebt een massa vet in je nek, dan legt dat nog meer druk op de weefsels die al ontspannen zijn en maakt de keelholte, of luchtweg, nog kleiner.

Erfelijkheid speelt een rol. Kinderen die in een gezin worden geboren met een hoog risico op slaapapneu hebben een verhoogd risico. En kinderen met het Down-syndroom, kinderen met een significante hypotonie – dat betekent dat hun spieren relatief erg zwak zijn – en kinderen met neuromusculaire aandoeningen (spierziekten met een neurlogische oosprong) lopen een veel groter risico op slaapapneu dan andere kinderen.

Allergiën. Het is duidelijk dat als een kind last heeft van allergieën een substantiële zwelling van de neuswand kan ontstaan wat kan leiden tot vergroting van de adenoïden (neusamandelen) wat het ademen zal bemoeilijken.

Astma. Sommige kinderen die astmatisch zijn, kunnen uiteraard tegelijkertijd slaapapneu hebben. Overigens kunnen beide problemen een verschillende oorzaak hebben.

Tabaksrook. Bij kinderen van wie de ouders roken, zien we echter een belangrijke risicofactor voor snurken.

De gevolgen van snurken bij kinderen op korte – en lange termijn

Gevolgen van slaapapneu bij kinderen op de korte termijn

De korte-termijn consequentie daarvan is heel eenvoudig. Als je slaapapneu hebt, word je wakker na de zogenaamde niet-verkwikkende slaap. Je bent moe, je hebt concentratieproblemen en je voelt je ‘s ochtends erg duizelig. Door de nacht kunnen kinderen hun bed nat maken, omdat ze zo graag slapen dat wanneer ze de druk voelen om te plassen, dat ze er niets om geven. Dit kan ook leiden tot nachtmerries.

Gevolgen van slaapapneu bij kinderen op de lange(re) termijn

Kinderen met slaapapneu hebben moeite zich te concentreren en ze kunnen zich in veel opzichten gedragen alsof ze een hyperactiviteitsstoornis met aandachtstekort hebben. Kinderen die niet van slaap houden, verzetten zich bijvoorbeeld tegen slaap door hyperactief te worden. Ze gaan vechten met iedereen en dan crashen ze uiteindelijk. De volgende dag hebben deze kinderen moeite met opletten en rustig blijven zitten en ze gedragen ze zich alsof ze ADHD hebben. Onlangs is aangetoond dat een aanzienlijk aantal kinderen met de diagnose van een hyperactiviteitsstoornis (ADHD) slaapapneu heeft, en als de stoornis wordt behandeld de hyperactiviteit als gevolg van de behandeling verdwijnt.

Slaapapneu en het effect op leren bij kinderen.

Slaapapneu beïnvloedt ook het leren. Als je ‘s nachts niet goed slaapt en je hersenen krijgen veelvuldig onvoldoende zuurstof, begin je mogelijk hersencellen te verliezen. Dus tijdens een periode van hersenontwikkeling worden de cognitieve vermogens van de kinderen beïnvloed door slaapapneu. In een onderzoek dat enkele jaren geleden is gedaan, werd ontdekt dat kinderen die het niet goed deden op school, waarschijnlijk meer slaapapneu hadden dan normale kinderen. Ook is ontdekt dat als die kinderen werden behandeld voor hun slaapapneu, hun cijfers hoger lagen.

Slaapapneu en het effect op het iQ

Ook is bewijs gevonden in sommige onderzoeken, zowel bij kinderen als bij dieren, dat de gevolgen van slaapapneu een levenslang effect kunnen hebben. Als je slaapapneu bij kinderen niet vroeg genoeg behandelt, kunnen de hersens hebben geleden wat een onomkeerbaar verlies kan betekenen. Het lijden van de hersenen door zuurstofgebrek kan resulteren in een blijvend en dus onomkeerbaar lager IQ. Een schokkende conclusie.

Wat zijn andere biologische gevolgen?

Slaapapneu kan leiden tot een gebrekkige zuurstofopname en slechte kwaliteit van de herstellende slaap. Door het steeds opnieuw ontwaken tijdens de slaap wordt ook het zenuwstelsel steeds geactiveerd wat een druk legt op de hartspier. Na verloop van tijd kan dit leiden tot veranderingen in de bloeddruk. Als een persoon al lijdt aan een verhoogde bloeddruk, kan dit in ernstige mate toenemen in het geval van slaapapneu. Er ontstaat zo een vicieuze cirkel.

Slaapapneu veroorzaakt slechte eetgewoonten en vice versa.

Een andere vicieuze cirkel is de relatie tussen slaapapneu en eetgewoonten. Als je niet goed slaapt, heb je de volgende dag veel meer zin in calorieën en dan vooral de snelle calorieën zoals vet en suikers. En als je moe bent dan beoefen je minder lichamelijke inspanning. Op den duur wordt men dus zwaarlijviger vanwege slaapapneu en obesitas kan op haar beurt de slaapapneu weer verergeren. Deze vicieuze cirkel kan dus aanleiding geven tot aanzienlijke problemen met het gehalte cholesterol, met pre-diabetische aandoeningen (nog net geen suikerziekte) en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten op latere leeftijd.

Behandelingen voor slaapapneu bij kinderen?

De behandeling hangt af van de diagnose. Eerst moet dus worden vastgesteld waarom een kind snurkt en of er sprake is van slaapapneu.

De voornaamste oorzaak van snurken en slaapapneu bij kinderen zijn, zoals we eerder konden lezen, vergrote amandelen van de keel en/of neus. De beste manier om slaapapneu te behandelen is in dat geval een operatieve verwijdering van de vergrote amandelen door een KNO arts. In ongeveer 85% tot 90% zal het slaapprobleem en snurken verdwijnen, althans voor een paar jaar. Er is altijd een kans dat slaapapneu terugkeert tijdens de volwassenheid.

Als een operatie niet effectief is, in 10% van de gevallen aldus, is er veelal sprake van obesitas. Bij te dikke kinderen is het belangrijk een normaal gewicht na te streven.

Anders dan bij volwassenen is het gebruik van beademingsapparatuur CPAP (continuous positive airway pressure) en/of BIPAP (bi-level positive airway pressure) waarbij de snurker actief wordt beademd tijdens de slaap voor kinderen een optie die vrijwel nooit wordt overwogen.

Snurken en orthodontische maatregelen?

Als de oorzaak van snurken en slaapapneu gevonden wordt in de bouw van de kaak en het strottehoofd, dan kan een orthodontische maatregel een mogelijke oplossing zijn. Essentieel is dat door orthodontie de bovenste luchtwegen meer ruimte krijgen zodat het ademen tijdens de slaap verbetert.

Conclusies

Als uw kind snurkt is het essentieel vast te stellen of zich al dan niet bijhorende symptomen voordoen zoals vermoeidheid (met name ‘s ochtends), concentratieproblemen, slecht presteren op school, prikkelbaarheid en gedragsproblemen. Of andere problemen zoals het hebben van nachtmerries, hoofdpijn in de ochtend of, bij oudere kinderen, regelmatig bedplassen dat onverklaard is. In deze gevallen is er vrijwel altijd sprake van slaapapneu met alle bijhorende gezondheidsrisico’s van dien. Raadpleeg in dat geval altijd een arts die meestal zal doorverwijzen naar speciale slaapkliniek of ziekenhuis om de mate van slaapapneu en een doeltreffende behandelwijze te kunnen vaststellen.

Als de oorzaak van snurken ligt in vergrote amandelen van de keel en/of neus, wat in de meeste gevallen zo is, dan zal de arts veelal adviseren deze te laten verwijderen door een specialist. Het kind kan na operatief verwijderen meestal dezelfde dag alweer naar huis. Als het kind vergrote amandelen heeft én lijdt aan obesitas, kan de arts eerst in overleg met de ouders een behandeling voorschrijven die leidt tot minder overgewicht en afwachten of dat het gewenste resultaat oplevert.

Als het kind lijdt aan obesitas terwijl de amandelen niet zijn vergroot is het bereiken van een normaal gewicht de eerste prioriteit. Mocht dat niet tot het gewenste effect leiden, dan kan alsnog een ortodontische ingreep worden overwogen.

Doe iets aan de snurkproblemen van uw kind, dan ziet u samen met het gezin de dag weer met een lach tegemoet.

Lees meer artikelen in de categorie: wat is snurken.